Güvenlik Soruşturmasında Anne, Baba, Eş, Kardeş hakkında istihbari bilgi gelir mi?
Güvenlik soruşturması ile arşiv araştırması farklıdır. Memuriyete atanacak her adaya güvenlik soruşturması yapılmaz. 7315 Sayılı Kanun m.3 gereği statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında sadece arşiv araştırması yapılır. Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmeliğin “Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacaklar” başlıklı 9. Maddesinde ise arşiv araştırmasına ilaveten güvenlik soruşturmasının yapılacağı kişiler sayma yoluyla belirtilmiştir. Arşiv araştırmasında kişinin sadece devam eden ya da sonuçlanmış soruşturma ya da kovuşturmalarına bakılacakken güvenlik soruşturmasında ise kişi hakkında istihbari veri araştırması da yapılmaktadır. Her ne kadar hukuka aykırı da olsa kişinin yakın çevresi hakkındaki olumsuz veri sebebiyle güvenlik soruşturması olumsuz gelebilmektedir.
Arşiv araştırmasına ilaveten Güvenlik Soruşturması da yapılacak memuriyetler hangileridir?
Önemle belirtmekte fayda var ki atandığınız pozisyon Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmeliğin “Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacaklar” başlıklı 9. Maddesinde belirtilen memuriyetlerden değilse, hakkınızda güvenlik soruşturması yapılamayacağı için anne, baba, eş, kardeş ya da yakın çevre araştırması yapılamayacaktır. Aşağıda belirtilen pozisyonlara atanacak adaylara arşiv araştırmasının yanı sıra güvenlik soruşturması da yapılmaktadır.
Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacaklar
MADDE 9- (1) Statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında arşiv araştırması yapılır.
(2) Aşağıda belirtilenler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılır:
a) Kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarında çalıştırılacak kamu personeli.
b) Milli Savunma Bakanlığı teşkilatında çalıştırılacak kamu personeli.
c) Genelkurmay Başkanlığında çalıştırılacak kamu personeli.
ç) Emniyet Genel Müdürlüğünde çalıştırılacak kamu personeli.
d) Jandarma Genel Komutanlığında çalıştırılacak kamu personeli.
e) Sahil Güvenlik Komutanlığında çalıştırılacak kamu personeli.
f) Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığında çalıştırılacak kamu personeli.
g) Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel.
ğ) Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler.
h) Üst kademe kamu yöneticileri.
ı) Özel kanunları gereğince güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler.
i) Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis ve hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler.
Yukarıda sayılan memuriyetler dışında yapılacak atamalarda kişi hakkında istihbari nitelikte veri toplanması mümkün değildir. Kurumun atama sürecinde sizden güvenlik soruşturması formu doldurmanızı talep etmesi, bu işlemi hukuka uygun hâle getirmez. Uygulamada kurumlar, güvenlik soruşturması ile arşiv araştırması arasındaki hukuki ayrıma yeterince dikkat etmedikleri için yalnızca arşiv araştırması yapılacak kişiler hakkında da “güvenlik soruşturması yapılacak” şeklinde bilgi vermektedir. Bu kapsamda, atandığınız kurumda görevli memurların söz konusu ayrımı gözetmeden “güvenlik soruşturmasının sonucunu bekleyin” şeklindeki beyanlarının sizde endişeye yol açmasına gerek yoktur. Eğer yukarıda yazılan memuriyetlerden birine atanmıyorsanız sadece sizin devam eden ya da sonuçlanmış yargılamalarınıza bakılacaktır.
Güvenlik Soruşturması (Anne, Baba, Eş, Kardeş) Emsal Karar
Güvenlik Soruşturmasında kişi dışındaki şahıslara (anne, baba, eş, kardeş, akraba gibi) ait verilerin değerlendirilmede esas alınamayacağına ilişkin emsal karar
Danıştay 2. Daire 15.01.2025 T. 2023/5466 E. 2025/219 K.
Diğer taraftan, 7315 sayılı Kanun’un 4. ve 5. maddelerinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılırken hangi hususlara bakılacağı düzenlenmiş olup, anılan düzenlemelerde kişi temelli inceleme yapılması gerektiği, kişiye yönelik elde edilen verilerin değerlendirmeye tabi tutulacağı ve araştırma yapılan kişi dışındaki şahıslara (anne, baba, eş, kardeş, akraba gibi) ait verilerin değerlendirilmede esas alınamayacağı anlaşılmaktadır.Bu durumda, dava konusu işlemin, 7315 sayılı Kanun’a uygunluğu yönünden bir değerlendirme yapılması suretiyle Bölge İdare Mahkemesince yeniden bir karar verilmesi gerekmekte ise de, somut olayda davacının kendisi hakkında herhangi bir bilgi bulunmadığı halde kardeşinin eşi hakkında elde edilen bilgiler dikkate alınarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz olduğuna karar verildiği görülmekte olup, 7315 sayılı Kanun’a göre değerlendirmeye alınmaması gereken bir istihbari veri dikkate alınmak suretiyle davacı hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunun olumsuz olduğu değerlendirilerek adaylık işlemlerinin sonlandırılmasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığından, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine dair Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik görülmemiştir.
Öte yandan, davacının diğer şartları taşıyıp taşımadığı hususunun davalı idarece ayrıca incelenebileceği açıktır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
- Davalı İdarenin Temyiz İsteminin REDDİNE,
Güvenlik Soruşturması Emsal Karar (Babanın Ohal KHK’sı ile ihraç olduğuna ilişkin istihbari veri) – Milli Savunma Bakanlığı
Güvenlik Soruşturması Emsal Karar- Babanın uyuşturucu suçundan mahkumiyetinin bulunması – Jandarma Genel Komutanlığı
Konya Bölge İdare Mahkemesi KONYA. 4. İDARİ DAVA DAİRESİ 25.09.2020 T. 2019/1477 E. 2020/1457 K.
Sözleşmeli piyade uzman onbaşı olan davacının 27.02.2018 tarihinde eğitim görmek için Isparta Terörizmle Mücadele Eğitim ve Tatbikat Merkez Komutanlığına katılış yaptığı, davacının askeri eğitimi devam etmekte iken hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında, “babası ……. hakkında uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma veya sağlama, kullanmak için uyuşturucu ve uyarıcı madde kabul etmek veya bulundurmak suçundan 2014 yılında mahkumiyet kararı verildiği” şeklindeki bilgi notu üzerine ilgili kurulca davacının güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumsuz değerlendirildiği, güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle uzman erbaş sözleşmesi feshedilerek 07.05.2018 tarihinde davacının terhis edilmesi üzerine görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.Davacının güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasına neden olan babası hakkındaki “uyuşturucu madde ticareti” suçundan yargılandığı davada verilen karar Uyap üzerinden temin edilerek yapılan incelemesinde, Malatya 2.Ağır Ceza Mahkemesinin 21.10.2013 tarih ve E:2013/208, K:2013/376 sayılı kararı ile davacının babası …….’nın, iddia edilen ticaret amacıyla uyuşturucu madde nakletmek suçu sabit bulunarak cezalandırıldığı görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT:
3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 19. maddesinde, “Personelde aranacak nitelikler, müracaat şekli ve zamanı, müracaatın kabul edilmesi, sözleşmenin yapılması ve feshedilmesi sebepleri, verilecek sicilin şekil ve usulleri görevde başarısız olma ve kendilerinden istifade edilememe halleri ve bunlara yapılacak işlem şekli, sözleşmenin uzatılmasında uygulanacak esaslar, uzman onbaşıların uzman çavuş olabilmeleri için gerekli şartlar, astsubay sınıfına geçirilecekler için uygulanacak esaslar, astlık üstlük münasebetleri ile bu hususlardaki işlem şekli ve ilgili diğer hususlar kanunun yürürlüğe girmesini takip eden 6 ay içerisinde Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca müştereken çıkarılacak bir yönetmelikte gösterilir.” hükmü yer almaktadır.
Uzman Erbaş Kanunu’nun 19. maddesi uyarınca çıkarılan 20/09/2005 tarihli Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 6. maddesinde, “(1) Uzman erbaş olarak alınacaklarda aşağıdaki şartlar aranır: (…) g)İcra edilen temel askerlik eğitimini başarıyla tamamlayanlardan güvenlik soruşturması uygun olmak veya ilk atamaları doğrudan doğruya kıt’a veya birliklere yapılan uzman erbaşlar için güvenlik soruşturması uygun olmak. …” kuralı yer almaktadır.
4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli ile Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 1. maddesinde; “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır… Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar, görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenlenir.” hükmüne yer verilmektedir.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nin amacını düzenleyen 1. maddesinde; “Bu Yönetmeliğin amacı; yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarını belirlemek, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını düzenlemektir.” kuralına yer verilmiş; 2.maddesinde yönetmeliğin kapsadığı personel belirlenmiş, 4. maddesinin (f ve g) bentlerinde; arşiv araştırması ile güvenlik soruşturmasının araştırma ve soruşturmaya konu kişi hakkında yapılacağı belirtilmiş, 9. maddesinde; Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında yer alacak personelin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının, Türk Silahlı Kuvvetlerince bu Yönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak yönerge uyarınca yapılacağı belirtilmiş, 2011 tarih ve 114-1(c) sayılı Genel Kurmay Başkanlığınca çıkarılan Silahlı İstihbarata Karşı Koyma, Koruyucu Güvenlik ve İşbirliği Yönergesinin 3. Bölüm, 1. Kısım “Güvenlik Soruşturma ve Arşiv Arşiv Araştırmasının Olumsuz Kabul Edileceği Haller” başlığıyla düzenlenen 13. maddenin 1. fıkrasının (ı) bendinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz kabul edileceği durumlar dokuz madde halinde sayılmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda anılan mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden; bazı kurumlarda ve bazı görevlerde istihdam edilecek kişiler hakkında görevin önemi, özelliği gereği derin bir araştırma ve değerlendirme yapılmasının esas olduğu, Devletin devamlılığını sağlamak için kamu hizmetini yürütmekle görevli olan idarenin, bu hizmeti en iyi şekilde yürütebilmesi için bir takım tedbirler almasının gerekli olduğu, bu tedbirlerin alınırken dikkatli ve daha titiz davranması da gerektiği ve ülkenin güvenliği ve savunulmasından sorumlu olan Türk Silahlı Kuvvetlerine alınacak personelin güvenirliliğinin her türlü şüpheden uzak olarak ortaya konulması gerektiği tartışmasızdır.
Uyuşmazlık konusu olayda davacının güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz değerlendirilmesine sebep olan bilgi notunun babası ile ilgili bir tespit olduğu, dosya içeriğinde bizatihi davacıyla ilgili güvenlik soruşturmasının olumsuz değerlendirilmesine yetecek her türlü şüpheden uzak somut bir tespit bulunmadığı, davacının babası hakkındaki tespitin davacının güvenlik soruşturması sonucunun olumsuz değerlendirilmesi sonucunu doğurmayacağı sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Nitekim Danıştay 12. Dairesi’nin 22.10.2019 tarih ve E:2019/3408, K:2019/7895 sayılı kararı da bu yöndedir.
SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle
1-) istinaf isteminin kabulüne,
2-) Isparta İdare Mahkemesi’nin 10/07/2019 gün ve E: 2018/1855, K: 2019/926 sayılı kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline,
Güvenlik Soruşturması Emsal Karar – Kardeşin Fetö/PDY’den gözaltına alınması istihbari bilgisi – Uzman Erbaş
Konya Bölge İdare Mahkemesi KONYA. 4. İDARİ DAVA DAİRESİ 29.09.2020 T. 2020/1498 E. 2020/1544 K.
Uyuşmazlıkta; davacının, güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması nedeniyle sözleşmesinin feshedildiği, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında erkek kardeşi hakkında bilgi notuna (BYLOCK kaydının bulunduğu ve FETÖ/PDY terör örgütü kapsamında gözaltına alınıp adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı) bulunduğu tespit edilmiştir.Davacının, kardeşi hakkında bilgi notu üzerine güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının ilgili kurulca olumsuz olarak değerlendirilmesi neticesinde uzman erbaş sözleşmesi feshedilerek davacı terhis edilmiş ise de, söz konusu programın davacının kardeşi tarafından kullanılmadığı tespiti yapılarak ittihaz olunan Malatya 2. Ağır Ceza Mahkemesi kararı ile “Beraat” hükmü kurulduğu görülmüştür. Bununla birlikte davalı idarece güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandırılmasını gerektirecek nitelikte somut bilgi ve belgelerin ortaya konulmadığı, hakkında herhangi bir soruşturma ve kovuşturma ya da güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandırılmasını gerektirecek bilgi ve belge bulunmayan davacının sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin dava konusu işlemde bu nedenle hukuka uyarlık bulunmamıştır.
SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
1-) İstinaf isteminde bulunulan mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığından, istinaf isteminin yukarıdaki gerekçeyle REDDİNE,
2-) İstinaf aşamasında yapılan 105,00-TL yargılama gideri toplamının istinaf talep edenin üzerinde bırakılmasına,